De huisarts is een generalist. Hij heeft de rol van poortwachter in de zorg: alleen als het nodig is, verwijst hij een patiënt door. Daarmee voorkómt hij dat mensen onnodig in een duur medisch circuit terechtkomen, waaraan bovendien medische risico’s vastzitten. Ook houdt de huisarts overzicht over de medische geschiedenis en de zorg die de patiënt krijgt.
In huisartspraktijken werken behalve doktersassistenten vaak praktijkondersteuners en sociaalpsychiatrisch verpleegkundigen. De doktersassistent en praktijkondersteuner hebben dikwijls een eigen spreekuur.
De huisarts biedt 7×24 uur zorg, buiten de kantooruren meestal via een huisartsenpost. Een speciaal opgeleide doktersassistent verzorgt hier de triage: zij bepaalt hoe snel een patiënt hulp nodig heeft en wie die hulp moet bieden (de huisarts of de Spoedeisende Hulp van het ziekenhuis).
Om de taak van de huisarts te verlichten nemen praktijkondersteuners, GGZ-verpleegkundigen en nurse practitioners sommige taken van hem over, zoals de begeleiding van chronisch zieken. Daardoor verbetert de kwaliteit van de zorg. Als de huisarts de eindverantwoordelijkheid houdt, heet dit taakdelegatie. Als de andere professional de eindverantwoordelijkheid heeft, heet dit taakherschikking.
Kwaliteitszorg staat hoog in het vaandel in de huisartsenzorg. Middelen om de kwaliteit in de huisartspraktijk te bevorderen zijn de NHG-standaarden, de NHG-triagewijzer en het elektronisch voorschrijfsysteem (EVS). Ook overleg zoals het farmacotherapeutisch overleg (FTO) tussen huisartsen en de apotheker draagt bij aan kwaliteit.
Vaak geven huisartsen en assistenten preventieadviezen tijdens of na een consult. Daarnaast voeren ze programmatische preventie uit zoals vaccinatie tegen influenza en vroege opsporing van baarmoederhalskanker door het maken van uitstrijkjes.
De kosten voor de huisarts worden vergoed vanuit het basispakket van de zorgverzekering.
