Het tweede onderdeel van Stap 2 van het stepped-caremodel (zie fig. II.1 in de inleiding van deel II) is cognitieve behandeling. Deze component richt zich op de gedachten, aannames, regels, attitudes en kernovertuigingen die de zelfverwonding ondersteunen. Zoals besproken in H. 6, zijn gedachten een van de vijf belangrijkste determinanten van zelfverwonding, samen met omgevings-, biologische, affectieve en gedragsmatige elementen. Zij spelen in al hun verschijningsvormen een fundamentele rol bij de aanvang en de continuering van zelfverwonding. De emoties en gedragspatronen die geassocieerd zijn met snijden, excoriatie, branden, slaan et cetera worden altijd voorafgegaan door cognitieve processen. Cognities moeten in samenspraak met de cliënt geïdentificeerd en aangepakt worden, wil de behandeling grondig en succesvol zijn.
