Door de komst van migranten en vluchtelingen uit zowel westerse als niet-westerse landen wordt Nederland steeds meer multicultureel. Al lang aanwezige en nog steeds relevante cultuurverschillen (boven en onder de rivieren, tussen godsdiensten, tussen het Europese Nederland en de Nederlandse gemeenten in de Caraïben etc.) vallen daardoor minder op, maar zijn wel degelijk van belang in de zorg. Praktiserende katholieken zullen het bijvoorbeeld op prijs stellen als een zorgverlener hen in de terminale fase attendeert op de mogelijkheid om het laatste sacrament te ontvangen. Dit is een klein voorbeeld van cultuursensitief denken dat kan leiden tot verbetering van de kwaliteit van leven en sterven. Wanneer een patiënt migrant of vluchteling is, blijkt het voor zorgverleners niet eenvoudig om cultuursensitieve zorg te verlenen. Ten eerste zijn zij vaak onvoldoende op de hoogte van verwachtingen, waarden en overtuigingen van migranten. Ten tweede kunnen de gedragingen of uitlatingen van migranten indruisen tegen de opvattingen van zorgverleners. Als opvattingen over ‘goede zorg’ en daarmee de behandeldoelen strijdig lijken met de inzichten en overtuigingen van Nederlandse zorgverleners, is reflectie geboden. In dit hoofdstuk komen enkele cultuurgerelateerde thema’s aan bod die in elke zorgrelatie van belang zijn, maar, zoals we zullen laten zien, uitvergroot worden als het gaat om palliatieve zorg voor mensen met een specifieke culturele achtergrond.
