Hoewel de meeste patiënten beseffen dat meer bewegen, gezonder eten en minder of niet roken hun lichamelijke en mentale gezondheid ten goede zal komen, slaagt slechts een minderheid erin om tot blijvende gedragsverandering te komen. Hulpverleners worstelen dan ook met de vraag waarom het voor veel mensen zo moeilijk is om hun leefstijl te veranderen en hoe ze daarbij geholpen kunnen worden. In deze bijdrage duiden we eerst waarom gedragsverandering voor de moderne mens zo’n uitdaging vormt. Daarna stellen we kort drie dominante theorieën van gedragsverandering voor die ons als hulpverlener en als mens kunnen helpen om een gezonde leefstijl op een succesvolle en duurzame manier in het leven in te bouwen: de zelfdeterminatietheorie (die focust op de motivatie vanuit het individuele verklaringsniveau), de sociale identiteitsbenadering (die zich richt op het sociale verklaringsniveau) en het nudgingperspectief (dat inzoomt op de fysieke omgeving als verklaringsniveau). Elk van deze theoretische kaders richt zich op een andere schil van wat we de gedragsui noemen: het individuele niveau, het sociale niveau en het omgevingsniveau. Vanuit onze eigen achtergrond zullen we de aangehaalde principes vooral illustreren aan de hand van het motiveren tot regelmatige fysieke activiteit, maar de inzichten zijn toepasbaar in alle domeinen van leefstijlverandering. We eindigen met een oproep tot integratie van de drie gedragsniveaus in de praktijk om zo de kracht van de drie verklaringsniveaus tegelijkertijd te kunnen aanboren.
