Skip to main content
Mijn bibliotheek
Ga naar:
Nieuws Boeken Tijdschriften Toetsvragen Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
BSL Shop
Inloggen

Welkom bij THIM Hogeschool voor Fysiotherapie & Bohn Stafleu van Loghum

THIM Hogeschool voor Fysiotherapie heeft ervoor gezorgd dat je Mijn BSL eenvoudig en snel kunt raadplegen. Je kunt je links eenvoudig registreren. Met deze gegevens kun je thuis, of waar ook ter wereld toegang krijgen tot Mijn BSL. Heb je een vraag, neem dan contact op met helpdesk@thim.nl.

» Andere revante producten voor THIM studenten en medewerkers.

Registreer

Om ook buiten de locaties van THIM, thuis bijvoorbeeld, van Mijn BSL gebruik te kunnen maken, moet je jezelf eenmalig registreren. Dit kan alleen vanaf een computer op een van de locaties van THIM.

Eenmaal geregistreerd kun je thuis of waar ook ter wereld onbeperkt toegang krijgen tot Mijn BSL.

Login

Als u al geregistreerd bent, hoeft u alleen maar in te loggen om onbeperkt toegang te krijgen tot Mijn BSL.

Inloggen
Top
Gepubliceerd in:
hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

2018 | OriginalPaper | Hoofdstuk

26. Seksuele gezondheid van mensen met een verstandelijke beperking

Auteurs : Dr. Dilana Schaafsma, Drs. Joke Stoffelen, Prof. dr. Gerjo Kok, Prof. dr. Leopold Curfs

Gepubliceerd in: Leerboek seksuologie

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

Mensen met een verstandelijke beperking hebben seksuele gevoelens, wensen en verlangens, maar voor hen is het op een positieve manier ervaren van seksualiteit niet altijd even gemakkelijk. Voor een goede ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking is het belangrijk inzicht te hebben in hun seksuele ontwikkeling en hoe deze anders verloopt dan bij mensen zonder een verstandelijke beperking. In dit hoofdstuk krijgt een aantal zaken specifieke aandacht: de verschillende syndromen, mensen met een (zeer) ernstige verstandelijke beperking, relatievorming, seksuele weerbaarheid, het signaleren van seksueel misbruik, fijne en veilige seks, seksuele problemen, de verschillen tussen mannen en vrouwen, seksuele diversiteit en de seksuele rechten van mensen met een verstandelijke beperking. Kortom: voor mensen met een verstandelijke beperking blijkt seksualiteit een ingewikkelde zaak. In dit hoofdstuk worden zowel die complexiteit als de positieve waarden van seksualiteit voor mensen met een verstandelijke beperking beschreven.
vorige hoofdstuk Psychiatrie en psychofarmaca
volgende hoofdstuk Seksualiteit, kinderwens, vruchtbaarheidsproblemen en vruchtbaarheidsbehandelingen
Literatuur
1.
Maulik, P. K., Mascarenhas, M. N., Mathers, C. D., Dua, T., & Saxena, S. (2011). Prevalence of intellectual disability. Research in Developmental Disabilities, 32, 419–436.CrossRef
2.
Ras, M., Woittiez, I., Kempen, H. van, & Sadiraj, K. (2010). Steeds meer verstandelijk gehandicapten? Ontwikkelingen in vraag en gebruik van zorg voor verstandelijk gehandicapten 1998–2008. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbureau.
3.
Woittiez, I., Putman, L., Eggink, E., & Ras, M. (2014). Zorg beter begrepen. Verklaringen voor de groeiende vraag naar zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbureau.
4.
Schalock, R., Luckasson, R., Bradley, V., Buntinx, W., Lachapelle, Y., Shogren, K. A., et al. (2012). User’s guide to accompany the 11th edition of intellectual disability: Definition, classification, and systems of supports. Applications for clinicians, educators, organizations providing supports, policymakers, family members and advocates, and health care professionals. Washington: AAIDD.
5.
Schalock, R. L., Borthwick-Duffy, S. A., Bradley, V. J., Buntinx, W. H. E., Coulter, D. L., Craig, E. M., et al. (2010). Intellectual disability: Definition, classification, and systems of supports (11th ed. of AAIDD definition manual). Washington, DC US: American Association on Intellectual and Developmental Disabilities.
6.
American Psychiatric Association (2014). Handboek voor de classificatie van de psychische stoornissen (DSM-5). Nederlandse vertaling van diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Amsterdam: Boom.
7.
Bruijn, J. de, Buntinx, W., & Twint, B. (2014). Verstandelijke beperking: Definitie en context. Amsterdam: Uitgeverij SWP.
8.
World Health Organization (2016). International statistical classification of diseases and related health problems 10th revision. Geneva: World Health Organization.
9.
Stainton, T., & Clare, I. C. H. (2012). Human rights and intellectual disabilities: An emergent theoretical paradigm? Journal of Intellectual Disability Research, 56, 1011–1013.CrossRef
10.
World Health Organization (2015). Sexual health, human rights and the law. Geneva: WHO.
11.
12.
AAIDD (2008). Sexuality: Joint position statement of AAIDD and the Arc. Washington: AAIDD.
13.
Ignagni, E., Schormans, A. F., Liddiard, K., & Runswick-Cole, K. (2016). ‘Some people are not allowed to love’: Intimate citizenship in the lives of people labelled with intellectual disabilities. Disability & Society, 31, 131–135.CrossRef
14.
Watson, S. L., Venema, T., Molloy, W., & Reich, M. (2002). Sexual rights and individuals who have a developmental disability. In D. M. Griffits, D. Richards, P. Fedoroff, & S. L. Watson (Ed.), Ethical dilemmas: Sexuality and developmental disability (pp. 19–53). New York: NADD Press.
15.
Hollomotz, A. (2008). ‘May we please have sex tonight?’- people with learning difficulties pursuing privacy in residential group settings. British Journal of Learning Disabilities, 37, 91–97.CrossRef
16.
Hollomotz, A. (2011). Learning difficulties and sexual vulnerability. A social approach. London: Jessica Kingsley Publishers.
17.
Abbott, D., & Howarth, J. (2005). Secret loves, hidden lives? Exploring issues for people with learning difficulties who are gay, lesbian or bisexual. Bristol: The Policy Press.
18.
Eastgate, G., Driel, M. L. van, Lennox, N., & Scheermeyer, E. (2011). Women with intellectual disabilities. A study of sexuality, sexual abuse and protection skills. Australian Family Physician, 40, 226–229.
19.
Hickson, L., Khemka, I., Golden, H., & Chatzistyli, A. (2008). Profiles of women who have mental retardation with and without a documented history of abuse. American Journal on Mental Retardation, 113, 133–142.CrossRef
20.
Reiter, S., Bryen, D. N., & Shachar, I. (2007). Adolescents with intellectual disabilities as victims of abuse. Journal of Intellectual Disabilities, 11, 371–387.CrossRef
21.
Stoffelen, J., Kok, G., Hospers, H., & Curfs, L. M. G. (2013). Homosexuality among people with a mild intellectual disability: An explorative study on the lived experiences of homosexual people in the Netherlands with a mild intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research, 57, 257–267.CrossRef
22.
Berlo, W. van, Haas, S. de, Oosten, N. van, Dijk, L. van, Brants, L., Tonnon, S., et al. (2011). Beperkt weerbaar: Een onderzoek naar seksueel geweld bij mensen met een lichamelijk, zintuiglijk of een verstandelijke beperking. Utrecht: van Berlo.
23.
Belie, E. de, Ivens, C., Lesseliers, J., & Hove, G. van (2000). Seksueel misbruik van mensen met een verstandelijke handicap. Handboek preventie en hulpverlening. Leuven/Leusden: Acco.
24.
McCarthy, M. (2001). Sexuality and women with learning disabilities. London and Philadelphia: Jessica Kingsley Publishers.
25.
O’Callaghan, A. C., & Murphy, G. H. (2007). Sexual relationships in adults with intellectual disabilities: Understanding the law. Journal of Intellectual Disability Research, 51, 197–206.CrossRef
26.
Murphy, G. H., & O’Callaghan, A. (2004). Capacity of adults with intellectual disabilities to consent to sexual relationships. Psychological Medicine, 34, 1347–1357.CrossRef
27.
Bernert, D. (2011). Sexuality and disability in the lives of women with intellectual disabilities. Sexuality and Disability, 29, 129–141.CrossRef
28.
McGuire, B. E., & Bayley, A. A. (2011). Relationships, sexuality and decision-making capacity in people with an intellectual disability. Current Opinion in Psychiatry, 24, 398–402.CrossRef
29.
Christian, L., Stinson, J., & Dotson, L. A. (2001). Staff values regarding the sexual expression of women with developmental disabilities. Sexuality and Disability, 19, 283–291.CrossRef
30.
Swango-Wilson, A. (2008). Caregiver perception of sexual behaviours of individuals with intellectual disabilities. Sexuality and Disability, 26, 75–81.CrossRef
31.
Yool, L., Langdon, P. E., & Garner, K. (2003). The attitudes of medium-secure unit staff toward the sexuality of adults with learning disabilities. Sexuality and Disability, 21, 137–151.CrossRef
32.
Evans, D. S., McGuire, B. E., Healy, E., & Carley, S. N. (2009). Sexuality and personal relationship for people with an intellectual disability. Part II: Staff and family carer perspectives. Journal of Intellectual Disability Research, 53, 913–921.CrossRef
33.
Stoffelen, J. M. T., Schaafsma, D., Kok, G., & Curfs, L. M. G. (2018). Views on sex. Using the nominal group technique to study the conceptions on sexuality and sexual rights of people with mild intellectual disabilities. In J. M. T. Stoffelen (Ed.), Sexuality and intellectual disability (pp. 73–90). Maastricht.
34.
Abbott, D. (2013). Nudge, nudge, wink, wink: Love, sex and gay men with intellectual disabilities – A helping hand or a human right? Journal of Intellectual Disability Research, 57, 1079–1087.PubMed
35.
Hendriks, A., & Legemaate, J. (2009). Thematic legal study on mental health and fundamental rights. European Union Agency for Fundamental Rights (FRA): The Netherlands.
36.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2004). Anticonceptie voor verstandelijk gehandicapten, kenmerk IBE/E-2472312. Den Haag: 29 april 2004.
37.
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2006). Brief aan de staatssecretaris van volksgezondheid, welzijn en sport. Den Haag: Tweede Kamer der Staten-Generaal. 2005–2006, 30 300 XVI(125).
38.
Kalthoff, H. (2015). Verstandelijk beperkte ouders. Wat betekent het voor een kind om verstandelijk beperkte ouders te hebben? Utrecht: Nederland Jeugdinstituut.
39.
Llewellyn, G., Traustadóttir, R., McConnell, D., & Sigurjónsdóttir, H. B. (2010). Parents with intellectual disabilities. Past, present and futures. Chichester, UK: John Wiley & Sons Ltd.
40.
Hodes, M. W. (2017). Testing the effect of parenting support for people with intellectual disabilities and borderline intellectual functioning. Apeldoorn: Drukmotief.
41.
Duke, T. S. (2011). Lesbian, gay, bisexual and transgender youth with disabilities: A meta-synthesis. Journal of LHBT Youth, 8, 1–52.CrossRef
42.
Hubert, J. (2009). The realities of life for people with severe and profound intellectual disabilities and mental health problems. Maastricht: Maastricht University.
43.
Kok, G., Maassen, R., Maaskant, M., & Curfs, L. (2009). Zorgverleners over seksualiteit van mensen met verstandelijke beperkingen; een kwalitatief onderzoek. Tijdschrift voor Seksuologie, 33, 199–206.
44.
Abbott, D., & Burns, J. (2007). What’s love got to do with it? Experiences of lesbian, gay, and bisexual people with intellectual disabilities in the United Kingdom and views of the staff who support them. Sexuality Research & Social Policy: A Journal of the NSRC, 4, 27–39.CrossRef
45.
Abbott, D., & Howarth, J. (2007). Still off-limits? Staff views on supporting gay, lesbian and bisexual people with intellectual disabilities to develop sexual and intimate relationships? Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 20, 116–126.CrossRef
46.
Gilmore, L., & Cuskelly, M. (2014). Vulnerability to loneliness in people with intellectual disability: An explanatory model. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 11, 192–199.CrossRef
47.
Jong Gierveld, J. de (1998). A review of loneliness: Concept and definitions, determinants and consequences. Reviews in Clinical Gerontology, 8, 73–80.CrossRef
48.
Levy, H., & Packman, W. (2004). Sexual abuse prevention for individuals with mental retardation: Considerations for genetic counselors. Journal of Genetic Counseling, 13, 189–205.CrossRef
49.
McCabe, M. P., Cummins, R. A., & Deeks, A. A. (1999). Construction and psychometric properties of sexuality scales: Sex knowledge, experience and needs scales for people with intellectual disabilities (SexKen-ID), people with physical disabilities (SexKen-PD) and the general population (SexKen-GP). Research in Developmental Disabilities, 20, 241–254.CrossRef
50.
Schaafsma, D., Kok, G., Stoffelen, J. M. T., & Curfs, L. M. G. (2017). People with intellectual disabilities talk about sexuality: Implications for the development of sex education. Sexuality and Disability, 35, 21–38.CrossRef
51.
Löfgren-Mårtenson, L. (2012). “I want to do it right!” A pilot study of Swedish sex education and young people with intellectual disabilities. Sexuality and Disability, 30, 209–225.CrossRef
52.
Cuskelly, M., & Bryde, R. (2004). Attitudes towards the sexuality of adults with an intellectual disability: Parents, support staff, and a community sample. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 29, 255–264.CrossRef
53.
Lafferty, A., McConkey, R., & Simpson, A. (2012). Reducing the barriers to relationships and sexuality education for persons with intellectual disabilities. Journal of Intellectual Disabilities, 16, 29–43.CrossRef
54.
Rohleder, P., Braathen, S., Swartz, L., & Eide, A. H. (2009). HIV/AIDS and disability in Southern Africa: A review of relevant literature. Disability and Rehabilitation, 31, 51–59.CrossRef
55.
Bernert, D. J., & Ogletree, R. J. (2013). Women with intellectual disabilities talk about their perceptions of sex. Journal of Intellectual Disability Research, 57, 240–249.CrossRef
56.
Löfgren-Mårtenson, L. (2004). ‘May I?’ About sexuality and love in the new generation with intellectual disabilities. Sexuality and Disability, 22, 197–207.CrossRef
57.
Rohleder, P. (2010). Educators’ ambivalence and managing anxiety in providing sex education for people with learning disabilities. Psychodynamic Practice: Individuals, Groups and Organisations, 16, 165–182.CrossRef
58.
Howard-Barr, E. M., Rienzo, B. A., Pigg, R. M., & James, D. (2005). Teacher beliefs, professional preparation, and practices regarding exceptional students and sexuality education. Journal of School Health, 75, 99–104.CrossRef
59.
Schaafsma, D., Kok, G., Stoffelen, J. M. T., Doorn, P. van, & Curfs, L. M. G. (2014). Identifying the important determinants of teaching sex education to people with intellectual disabilities: A cross-sectional survey among paid care staff. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 39, 157–166.
60.
Healy, E., McGuire, B. E., Evans, D. S., & Carley, S. N. (2009). Sexuality and personal relationships for people with an intellectual disability. Part I: Service-user perspectives. Journal of Intellectual Disability Research, 53, 905–912.CrossRef
61.
Kelly, G., Crowley, H., & Hamilton, C. (2009). Rights, sexuality and relationships in Ireland: ‘It’d be nice to be kind of trusted’. British Journal of Learning Disabilities, 37, 308–315.CrossRef
62.
Wilkinson, V. J., Theodore, K., & Raczka, R. (2015). ‘As normal as possible’: Sexual identity development in people with intellectual disabilities transitioning to adulthood. Sexuality and Disability, 33, 93–105.CrossRef
63.
Asselt-Goverts, A. E. van, Embregts, P. J. C. M., & Hendriks, A. H. C. (2013). Structural and functional characteristics of the social networks of people with mild intellectual disabilities. Research in Developmental Disabilities, 34, 1280–1288.CrossRef
64.
Schaafsma, D. (niet gepubliceerd). Eerste hulp bij dating: Datingbureaus voor mensen met een verstandelijke beperking.
65.
Rapport commissie Samson (2012). Omringd door zorg, toch niet veilig: Seksueel misbruik van door de overheid uit huis geplaatste kinderen, 1945 tot heden. Amsterdam: Boom.
66.
Lesseliers, J. (1999). A right to sexuality? British Journal of Learning Disabilities, 27, 137–140.CrossRef
67.
Bakker, B., & Wijsen, C. (2013). Wat maakt het verschil? Diversiteit in de seksuele gezondheid van LHBT’s. Utrecht: Rutgers WPF.
68.
Kuyper, L. (2016). LHBT-monitor 2016. Opvattingen over en ervaringen van lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender personen. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbureau.
69.
Sequeira, H., Howlin, P., & Hollins, S. (2003). Psychological disturbance associated with sexual abuse in people with learning disabilities: Case-control study. The British Journal of Psychiatry, 183, 451–456.CrossRef
70.
Fyson, R., & Kitson, D. (2010). Human rights and social wrongs: Issues in safeguarding adults with learning disabilities. Practice. Social Work in Action, 22, 309–320.
71.
Leutar, Z., & Mihoković, M. (2007). Level of knowledge about sexuality of people with mental disabilities. Sexuality and Disability, 25, 93–109.CrossRef
72.
McCabe, M. P. (1999). Sexual knowledge, experience and feelings among people with disability. Sexuality and Disability, 17, 157–170.CrossRef
73.
McCarthy, M. (2009). Contraception and women with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 22, 363–369.CrossRef
74.
Egemo-Helm, K. R., Miltenberger, R. G., Knudson, P., Finstrom, N., Jostad, C., & Johnson, B. (2007). An evaluation of in situ training to teach sexual abuse prevention skills to women with mental retardation. Behavioral Interventions, 22, 99–119.CrossRef
75.
Hayashi, M., Arakida, M., & Ohashi, K. (2011). The effectiveness of a sex education program facilitating social skills for people with intellectual disability in Japan. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 36, 11–19.CrossRef
76.
Khemka, I., Hickson, L., & Reynolds, G. (2005). Evaluation of a decision-making curriculum designed to empower women with mental retardation to resist abuse. American Journal on Mental Retardation, 110, 193–204.CrossRef
77.
Miltenberger, R. G., Roberts, J. A., Ellingson, S., Galensky, T., Rapp, J. T., Long, E. S., et al. (1999). Training and generalization of sexual abuse prevention skills for women with mental retardation. Journal of Applied Behavior Analysis, 32, 385–388.CrossRef
78.
Heestermans, M., Boogaard, K. van den, & Embregts, P. (2015). Gezegd of gezwegen: Diagnostiek bij seksueel misbruik van en door mensen met een verstandelijke beperking. Apeldoorn: Dichterbij Kennisn@.
79.
Scharloo, A., Ebbers, S., & Spijker, M. (2014). SOS-Snelle opvang bij seksueel misbruik van mensen met een verstandelijke beperking. Een praktisch handboek. Houten: Bohn, Stafleu, van Loghum.
80.
Siebelink, E. M., Jong, M. D. T. de, Taal, E., & Roelvink, L. (2006). Sexuality and people with intellectual disabilities: Assessment of knowledge, attitudes, experiences, and needs. Mental Retardation, 44, 283–294.CrossRef
81.
Porter, C. L., Christian, L., & Poling, A. (2003). Research brief: Some data concerning the reporting of participants gender in the mental retardation literature. Mental Retardation, 41, 75–77.CrossRef
82.
Wilson, N. (2009). “Conditionally sexual”: Constructing the sexual health needs of men and teenage boys with a moderate to profound intellectual disability. Sydney: University of Sydney.
83.
Noonan-Walsh, P., & Heller, T. (2002). Health of women with intellectual disabilities. Oxford: Blackwell Publishing Company.CrossRef
84.
McCarthy, M. (2002). Sexuality. In P. Noonan Walsh & T. Heller (Eds.), Health of Women with Intellectual Disabilities (pp. 90–103). Oxford: Blackwell Publishing Company.
85.
Ouellette-Kuntz, H. (2005). Understanding health disparities and inequities faced by individuals with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 18, 113–121.CrossRef
86.
Fitzgerald, C., & Withers, P. (2011). ‘I don’t know what a proper woman means’: What women with intellectual disabilities think about sex, sexuality and themselves. British Journal of Learning Disabilities, 41, 5–12.CrossRef
87.
McCarthy, M. (2014). Women with intellectual disability: Their sexual lives in the 21st century. Journal of Intellectual & Developmental Disability, 39, 124–131.CrossRef
88.
Wilkinson, V. J., Theodore, K., & Raczka, R. (2015). ‘As normal as possible’: Sexual identity development in people with intellectual disabilities transitioning to adulthood. Sexuality and Disability, 33, 93–105.CrossRef
89.
Hogg, J., & Tuffrey-Wijne, I. (2008). Cancer and intellectual disability: A review of some key contextual issues. British Journal of Learning Disabilities, 21, 509–518.
90.
Cambridge, P., Beadle-Brown, J., Milne, A., Mansell, J., & Whelton, B. (2011). Patterns of risk in adult protection referrals for sexual abuse and people with intellectual disability. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 24, 118–132.CrossRef
91.
Doorn, P. van, Bogaard, K. van den, & Embregts, P. (2014). Seks hoort ook bij mij. In P. Leusink & M. Ramakers (Red.), Handboek Seksuele gezondheid. Probleemgeoriënteerd denken en handelen (pag. 240–261). Assen: Koninklijke Van Gorcum.
92.
Cambridge, P. (1997). How far to gay? The politics of HIV in learning disability. Disability & Society, 12, 427–453.CrossRef
93.
Cambridge, P., & Mellan, B. (2000). Reconstructing the sexuality of men with learning disabilities: Empirical evidence and theoretical interpretations of need. Disability and Society, 15, 293–311.CrossRef
94.
Fraley, S. S., Mona, L. R., & Theodore, P. S. (2007). The sexual lives of lesbian, gay and bisexual people with disabilities: Psychological perspectives. Sexuality Research and Social Policy, 4, 15–27.CrossRef
95.
McCann, E., Lee, R., & Brown, M. (2016). The experiences and support needs of people with intellectual disabilities who identify as LGBT: A review of the literature. Research in Developmental Disabilities, 57, 39–53.CrossRef
96.
97.
Vanwesenbeeck, I. (2006). Seksuele diversiteit. In L. Gijs, W. Gianotten, I. Vanwesenbeeck & P. Weijenborg (Red.), Seksuologie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
98.
Löfgren-Mårtenson, L. (2009). The invisibility of young homosexual women and men with intellectual disabilities. Sexuality and Disability, 7, 21–26.CrossRef
99.
Noonan, A., & Taylor Gomez, M. (2011). Who’s missing? Awareness of lesbian, gay, bisexual and transgender people with intellectual disability. Sexuality and Disability, 29, 175–180.CrossRef
100.
Burns, J., & Davies, D. (2011). Same-sex relationships and women with intellectual disabilities. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 24, 351–360.CrossRef
101.
Graaf, H. de, Bakker, B. H. W., & Wijsen, C. (2014). Een wereld van verschil. De seksuele gezondheid van LHBT’s in Nederland 2013. Utrecht: Rutgers WPF.
102.
Clarke, V., Ellis, S. J., Peel, E., & Riggs, D. W. (2010). Lesbian, gay, bisexual, trans & queer psychology. An introduction. Cambridge: Cambridge University Press.CrossRef
103.
Crocker, J. (2005). De sociale psychologie van stigmatisering. Tijdschrift voor Seksuologie, 29, 4–10.
104.
Goffman, E. (1963). Stigma. Notes on the management of spoiled identity. New York: Simon & Schuster Inc.
105.
Meyer, I. H. (2003). Prejudice, social stress, and mental health in lesbian, gay and bisexual populations: Conceptual issues and research evidence. Psychological Bulletin, 129, 674–697.CrossRef
106.
Hall, S. A. (2010). The social inclusion of young adults with intellectual disabilities: A phenomenology of their experiences. Lincoln, NE: University of Nebraska.
107.
Thompson, S. A., Bryson, M., & Castell, S. de (2001). Prospects for identity formation for lesbian, gay, or bisexual persons with developmental disabilities. International Journal of Disability, Development and Education, 48, 53–65.CrossRef
108.
Keuzenkamp, S. (2011). Acceptatie van homoseksualiteit in Nederland 2011. Internationale vergelijking, ontwikkelingen en actuele situatie. Den Haag: Sociaal Cultureel Planbureau.
109.
Shakespeare, T. (2006). Disability rights and wrongs. Oxon: Routledge.
110.
Thompson, S. A. (2007). De/centering straight talk: Queerly informed inclusive pedagogy of gay and bisexual students with intellectual disabilities. Journal of LGBT Youth, 5, 37–56.
111.
Greenwood, N. W., & Wilkinson, J. (2013). Sexual and reproductive health care for women with intellectual disabilities: A primary care perspective. International Journal of Family Medicine, Article ID 642472.
112.
Zenderen, K. van, & Hehenkamp, L. (2015). SHVB-registratie 2011–2014. Utrecht: Rutgers WPF.
113.
Manders, S., Stoffelen, J., Kedde, H., Zelst, N. van, Kok, G., & Curfs, L. (2010). Seksuele problemen bij mensen met een verstandelijke beperking: Het ontwikkelen van een registratiesysteem ten behoeve van de seksuologische hulpverlening aan mensen met een verstandelijke beperking. Tijdschrift voor Seksuologie, 34, 211–217.
114.
Schaafsma, D., Kok, G., Stoffelen, J. M. T., & Curfs, L. M. G. (2016). Seksuele voorlichtingsmaterialen voor mensen met een verstandelijke beperking: Beschikbaarheid en kwaliteit. Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperking, 1, 31–45.
115.
Wit, M. de, Moonen, X., & Douma, J. (2012). Richtlijn effectieve interventies LVB: Aanbevelingen voor het ontwikkelen, aanpassen en uitvoeren van gedragsveranderende interventies voor jeugdigen met een licht verstandelijke beperking. Utrecht: landelijke Kenniscentrum LVG.
116.
Schaafsma, D., Kok, G., Stoffelen, J. M. T., & Curfs, L. M. G. (2015). Identifying effective methods for teaching sex education to individuals with intellectual disabilities: A systematic review. Journal of Sex Research, 52, 412–432.CrossRef
Metagegevens
Titel
Seksuele gezondheid van mensen met een verstandelijke beperking
Auteurs
Dr. Dilana Schaafsma
Drs. Joke Stoffelen
Prof. dr. Gerjo Kok
Prof. dr. Leopold Curfs
Copyright
2018
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Boek
Leerboek seksuologie

Print ISBN: 978-90-368-1110-1

Elektronisch ISBN: 978-90-368-1111-8

Copyright: 2018

DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-1111-8_26