Wetenschappelijk onderzoek is onontbeerlijk om vooruitgang te boeken in behandelmethoden voor bestaande en nieuwe ziekten. In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de ethische aspecten van wetenschappelijk onderzoek en aan de wijze waarop ethische toetsing van mensgebonden onderzoek in Nederland plaatsvindt. Iedere arts kan in haar of zijn werkkring te maken krijgen met wetenschappelijk onderzoek en zal dan een uitspraak moeten kunnen doen over de morele aanvaardbaarheid van dat onderzoek. Hierbij gaat het vaak om concrete problemen en risico’s van bepaalde handelingen of geneesmiddelen. Om in zo’n concreet geval een dergelijke uitspraak te kunnen doen, is inzicht in en reflectie op de grenzen en mogelijkheden van wetenschappelijke kennis noodzakelijk. Vooral in de twintigste eeuw zijn ethische kaders tot stand gekomen om het wetenschappelijk onderzoek te toetsen en te kanaliseren. In dit hoofdstuk bespreken we deze kaders. Nieuwe (hoogtechnologische) ontwikkelingen zoals regeneratieve geneeskunde, genetische modificatie, gebruik van big data en biobanken vormen een uitdaging voor deze kaders. Ook hier gaan we op in.
